Dwór Nasale
Dwór Nassadel-Nasale
Według kroniki Georga Lukascha w Nasalach już od 25.05.1393 r., był dwór w którym zasiadał od ponad 300 lat ród Frankenbergów, między innymi Michał i Nikolas von Frankenberg.
Zaś w miejskiej księdze Księstwa Brzezkiego był zapis, że już w roku 1817 r., pałac wraz z dworem był w posiadaniu Frankenbergów, mianowicie figurują:
1. Jochan Josepf von Frankenberg.2. Christopf Hendrich von Woiski 3. Erdman Sierus von Woiski 1. Kurt otrzymał dwór w Nasalach.
2. Ernst miał wynajmowany dwór przez ojca w Paruszowicach.
3. Helmut 1. Zarządca dworu Wienfried, który został w chwile wkroczenia Armii Czerwonej rozstrzelany przez nią i był pierwszą ofiara morderstw w Nasalach.2. Hanis 1. inż. Władysław Ładoń od 1951-1953 r.,2. Albert Bąk 3. Czesław Hettman kierownik PGR od 01.01.1955 r. do 31.12.1955 r.4. Franciszek Tomeczek kierownik PGR od 01.01.1956 r. do 30.06.1957 r.kierownik PGR od 01.01.1954 r. do 31.12.1954 r. (został wydelegowany na kurs dyrektorów zespołowych) ,kierownik gorzelni, zdążył się ewakuować i przeżył.dostał od ojca zakupiony dwór w Pszczonkach.
Teraz wracam do tematu dworu w Nasalach i będzie o nim w dalszym ciągu mowa.
Dwór w Nasalach Kurta Lipinsky miał do 20.01.1945 r. 430 ha areału ogólnego, w tym 37 ha upraw paszowych 5 ha lasów i czynną gorzelnie.
Kurt Lipinsky był oficerem rezerwy Niemieckiej armii Cesarskiej, był weteranem I wojny światowej 1914-1918.
Zaginął w działaniach wojennych w 1945 r., takie potwierdzenie dostała jego żona Jadwiga pod sam koniec II wojny światowej.
Żona Jadwiga z trójką małych dzieci ewakuuje się przed frontem Armii Czerwonej w styczniu 1945 r. do radzieckiej strefy okupacyjnej, gdzie się osiedliła, zmarła w 2000 r. w Lipsku.
Ostatnią kadrą jaką pozostała na dworze Kurta Lipinsky, byli:
Jeżeli chodzi o kierunek produkcji, to uprawiano cztery podstawowe zboża, buraki cukrowe i ziemniaki.
Plony wynosiły z:
czterech zbóż średnio 35 q/ha,
z ziemniaków średnio 250 q/ha,
z buraków cukrowych średnio 400 q/ha.
Ziemniaki przerabiano na spirytus, z tym że wywar z gorzelni został doprowadzany rurociągami do żłobów w oborach.
W opisie tego pierwszego dworu, przedstawię przebieg ewakuacji załogi dworskiej, jak również po w kroczeniu Armii Czerwonej i zarządzaniem dworu przez grupę żołnierzy, czego w dalszych opisach dworów nie będę robił, gdyż przebieg miał podobne sytuacje działania przez Armie Czerwoną.
W dniu 18.01.1945 r., wszystkie furmanki dworskie i szereg furmanek rolników wyruszyły z mieszkańcami wsi Nasale w mroźny styczniowy dzień w kierunku Wołczyna, z przeznaczeniem dotarcia do Czechosłowackiego miasta Leiternitz.
Dla większości mieszkańców było to opuszczenie na zawsze swych domów gdyż mieszkańcy wsi Nasale jak większość mieszkańców powiatu byli narodowości Niemieckiej. To też osiedlili się w Radzieckiej strefie okupacyjnej.
Po wkroczeniu Armii Czerwonej do Nasal, w dworze została od delegowana grupa żołnierzy średnio około 10 osób i oficer do zarządzania dworem i całym mieniem żywym i martwym, które stało się własnością jako zdobycz wojenna Armii Czerwonej.
Tak odbywało się we wszystkich dworach powiatu Kluczborskiego.
Armia Czerwona wszystkich mieszkańców którzy z różnych względów nie ewakuowali się i pozostali, zobowiązała do obsługi tego inwentarza żywego. Następnie później krowy i dorosłą jałowiznę formowano w duże stada i pędzono na wschód.
Jedna z tras przepędzania bydła przez wiele tygodni wiodła przez wieś Nasale, kolonie Chałupki, przez rzekę Prosnę w kierunku Wielunia i dalej na wschód..
Do pędzenia bydła, sowieci zmuszali 16-17 letnich chłopców, którzy z takiej wyprawy pędzenia tych stad, mało który wracał.
Po przekazaniu przez Armie Czerwoną władzy Polskiej administracji, co miało miejsce w drugiej połowie roku 1945 r. w Nasalach został najpierw zorganizowany majątek ziemski.
Początkowo zarządzał tym Józef Rohrbach, jednak po pewnym okresie w związku z napływem na tereny powiatu Kluczborskiego dużej ilości repatryjantów zza Buga i przesiedleńców z centralnej Polski, władze rozkazały dwór Nasale rozparcelować i osiedlić przybyszów na 10 ha działkach. Jednak to osiedlanie na swoich własnych gospodarstwach nie trwało zbyt długo, gdyż różne były przyczyny, właściwie brakowało im wszystkiego, przede wszystkim narzędzi, maszyn i siły pociągowej, lecz byli i tacy, którym się nie chciało pracować. W związku z tym powołano ponownie na nowo Państwowe Gospodarstwo Rolne w Nasalach.
Ruch kadrowy
Ponieważ z dniem 01.07.1957 r. został powołany Inspektorat PGR Kluczbork i wszystkie PGR -y powiatu Kluczborskiego zostały przedsiębiorstwami samodzielnymi, a dotychczasowi kierownicy PGR zostali powołani jako dyrektorzy tych przedsiębiorstw, a dotychczasowi księgowi zostali głównymi księgowymi.
Ten układ istniał w Kluczborskich PGR -ach do dnia 31.12.1972 r., z dniem 01.01.1973 r. zostały zorganizowane na terenie powiatu Kluczborskiego dwa kombinaty PGR.
Powstał kombinat PGR Byczyna i kombinat PGR Wołczyn.
Franciszek Tomeczek od 01.01.1957 r. do 31.12.1972 r. był dyrektorem PGR Nasale.
W związku z wewnętrzną reorganizacją w Inspektoracie Kluczbork zostały zorganizowane rejony produkcyjne, między innymi rejon produkcyjny Pszczonki z siedzibą w Nasalach.
Dyrektorem tego rejonu produkcyjnego od 01.01.1973 r. do 30.06.1976 r. został powołany inż. Stanisław Michalak. A od 01.07.1976 r. do 30.06.1977 r. rejonem produkcyjnym był dyrektorem inż. mgr Andrzej Janik.Z dniem 01.07.1977 r. rejon produkcyjny został rozwiązany, a byłe gospodarstwo Nasale zostało włączone do rejonu produkcyjnego Roszkowice, którym kierował inż. mgr Zygmunt Sikora.
Byłe gospodarstwo Pszczonki dołączono w tym samym terminie do rejonu produkcyjnego Paruszowice, którym kierował wówczas inż. mgr Marian Salachna.
Zaś były dyrektor PGR Nasale Franciszek Tomeczek został powołany od 01.01.1973 r. do 30.06.1977 r. jako starszy specjalista w rejonie produkcyjnym Pszczonki z siedzibą w Nasalach.
A od 01.07.1977 r. jako starszy specjalista w rejonie produkcyjnym Roszkowice, w którym to na tym stanowisku przepracował aż do przejścia na emeryturę.
PGR Nasale
PGR Nasale w latach 1960-1966 r. był siedzibą klucza, do którego w tym czasie był włączony PGR Pszczonki i gorzelnia Bogdańczowice.
Pracownicy administracji biurowej:księgowa od 1950-1952 r.,
Magdalena Anrdruszków
Stanisław Kaczyca
Stanisław Brachowski
Janina Tomera
Czesław Kędzia
Helena Szymusik
Zofia Zalewska
Stanisław Fugat
oraz w księgowości pracowali różnych okresach:
Teresa Śmigiel,magazynierami byli:
Stanisława Orzechowska,
Elfrieda Zimnowoda,
Henryka Kochanek,
Krystyna Garncarek.
Stanisław Rados w latach 1952-1955 r.,
Władysław Dąbrowski
Stanisław Wabnik
Józef Pałka
Józef Nowak
Franciszek Karasiewicz,
Edward Dziub,
Jan Mucha,
Wszystkie byłe mieszkania, oprócz folwarku baza, są wykupione przez byłych pracowników PGR.
Natomiast cały folwark Baza wraz z mieszkaniami jest rozebrany -wyburzony -zlikwidowany do zera.
Wszystkie budynki gospodarcze są nie użytkowane i w rozkładzie - zniszczenia, oprócz nowo zbudowanego magazynu, który został w tym czasie przekwalifikowany na przechowalnie maszyn, która użytkuje dzierżawca około 40 ha gruntów Michał Wodecki .
Byłe pola byłego PGR Nasale są obecnie użytkowane przez następujących użytkowników:
Około 40 ha dzierżawione są przez Michała Wodeckiego, rolnika z Polanowic
około 150 ha należy do Paruszowic,
a około 300 ha należy do Roszkowic.
26.11.2009 r. Michał Wodecki, dotychczasowy dzierżawca wykupił od ARWSP na własność dzierżawione 40 ha gruntów wraz pozostałymi budynkami gospodarczymi.
Nasale I
Nasale III
właścicielem był Hanisch, a zarządcą był Laube.i Nasale II właścicielem był Adolf Seifert kapitan rezerwy armii Cesarskiej Niemiec.Dwór Nasale w XIX wieku dzielił się na trzy części, a mianowicie:
mgr inż. Andrzej Wilczek,inż. Bolesław Obst,inż. Maria Linowska,Stan byłego dworu, a późniejszego Państwowego Gospodarstwa Rolnego na dzień 30.11.2008 r. jest następujący:. zootechnikami i zastępcami dyrektora byli:,,,główny księgowy od 1970-1972 r..główna księgowa od 1964-1967 r., główna księgowa od 1968-1970 r.,główny księgowy od 1961-1963 r.,główna księgowa od 1957-1960 r.,księgowy od 1953-1957 r., księgowy od 1957-1958 r., do chwili połączenia się z rejonem produkcyjnym Pszczonki, posiadał 502 ha ogólnego areału, w ramach inwestycji wykonano przebudowę stodół i wybudowanie nowych budynków, stworzono na folwarku 500 stanowisk dla bukatów. Również przez okres 3 lat, stosowano w latach 1972-1974 leśny tucz trzody chlewnej.
był w tym czasie również właścicielem dworu w Gosławiu, potwierdzenie znajduje się w księgach kościelnych w Dobiercicach i Roszkowicach.
Następnymi właścicielami dworu Nasale byli:
Od 1846 r. była rodzina Von Garnier.Od 1858 r. była rodzina Von Krieger i Juline Vater.Od 1867 r. był właścicielem Von Senden do roku 1898 r. kiedy ten dwór upadł w formie bankructwa.
W XIX wieku dwór składał się z trzech części na: Nasale I i II który właściciel był Adolf Seiffert kapitan rezerwy, areał ogólny z tych dwóch części I i II wynosił 400 ha, w tym 350 ha ziemi ornej, 37 ha łąk i pastwisk, 5 ha lasów i 8 ha inne użytki.
Dwór Nasale III właścicielem był Robert Geisler, a areał wynosił wówczas 75 ha, zarządcą był Hanisch.
Wtedy ten dwór Nasale nabył w formie kupna Herman Lipinsky, urodzony 1855 r., a zmarł 1926 r.,
w tym samym czasie też był dzierżawcą sąsiadującego dworu w Gosławiu.
Herman Lipinsky
miał trzech synów:nabył w roku 1737 r. ten dwór, w formie kupna.
